9 marca 2021
Wszystko co chcielibyście wiedzieć o kolanie. Część I

Staw kolanowy część pierwsza: budowa i diagnostyka

Staw kolanowy stanowi połączenie uda z podudziem. Ponadto jest największym stawem człowiek, a jednocześnie najbardziej podatnym na uszkodzenia i urazy. Ruchy jakie w nim zachodzą to zgięcie, prostowanie oraz ruchy rotacyjne przy jednoczesnym zgięciu stawu kolanowego.

Spis treści:

  1. Anatomia stawu kolanowego w skrócie
  2. Diagnostyka ultrasonograficzna
  3. Badanie radiologiczne
  4. Badanie rezonansem
  5. Badanie tomografią komputerową

Budowa kolana

Anatomia stawu kolanowego w skrócie

Kolano składa się z dwóch stawów:

  • staw piszczelowo-udowy wraz z więzadłami pobocznymi, więzadłami krzyżowymi, łąkotkami,
  • staw rzepkowy-udowy, który odpowiada za stabilizowanie troczków rzepki, a także więzadło właściwe rzepki, które przebiega ponad rzepką od przedniej strony.

W stawie kolanowym wyróżniamy dwa więzadła:

  • Więzadło krzyżowe przednie (ACL) – zadaniem ACLa jest ograniczenie przemieszczania się kości piszczelowej do przodu względem kości udowej. ACL kontroluje również rotacje.
  • Więzadło krzyżowe tylne (PCL) – zabezpiecza kość udową przed przemieszczaniem się do przodu względem nasady dalszej kości piszczelowej.

Więzadła poboczne piszczelowe i strzałkowe zapewniają stabilizację stawu przyśrodkowa i boczną. Więzadło przyśrodkowe piszczelowe (MCL) zapobiega nadmiernemu „otwieraniu się” stawu piszczelowo-udowego przyśrodkowo. Więzadło poboczne strzałkowe (LCL) jest silnym, wąskim pasmem ogranicza ruch „otwierania się” stawu kości piszczelowej do boku względem kości udowej.

Łąkotki przyśrodkowa i boczna są elementami międzystawowymi, łączą się powierzchnią torebki stawowej na poziomie stawu udowo-piszczelowego. Łąkotki absorbują obciążenia, jakim poddawane jest kolano. Można stwierdzić, że tworzą swoistą „poduszkę” dla stawu.

Więzadła w kolanie

Przykładowe nieinwazyjne techniki obrazowania stawu kolanowego:

DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA (USG)

W diagnostyce części miękkich układu narządu ruchu takich jak wiązadła, ścięgna, mięśnie, torebki stawowe znaczącą role odgrywa diagnostyka ultrasonograficzna. Polega ona na odbiciu i penetracji fali ultradźwiękowych od struktur różniących się gęstością.

W badaniu stawu kolanowego ultrasonografia jest wiarygodną metodą. Lekarz dzięki temu badaniu może ocenić dół podkolanowy, więzadło rzepki i przyczepy mięśnia czworogłowego uda. Wykonując badanie, lekarz może ocenić mięśnie krawiecki, smukły półścięgnisty, półbłoniasty oraz głowę przyśrodkowa mięśnia brzuchatego łydki. W środkowej części dołu podkolanowego widoczne są naczynia krwionośne oraz tkanka tłuszczowa.

Za pomocą badania USG lekarz może zdiagnozować procesy patologiczne takie jak cysta Bekera, guzy w częściach miękkich i patologiczne zwapnienia. Może ocenić naczynia dołu podkolanowego, co może pomóc w zdiagnozowaniu zakrzepowego zapalenia żył i stwierdzić występowanie tętniaka żyły podkolanowej.

Badanie USG umożliwia rozpoznanie częściowego lub całkowitego zerwania więzadeł lub ostre, przewlekłe zapalenie więzadeł. Na badaniu USG widać również płyn w stawie kolanowym.

USG kolana

BADANIE RADIOLOGICZNE (RTG)

Obrazowanie za pomocą promieni Rentgena jest jednym z podstawowych badań wykonywanych w przypadku uszkodzenia stawu kolanowego.

Dzięki temu badaniu lekarz ortopeda może ocenić rozwój zmian zwyrodnieniowych. W celu właściwej oceny uzyskać należy co najmniej dwie projekcje przedstawiające daną strukturę kostną, najlepiej pod kątem 90 stopni.

  • projekcja a-p i boczna: zazwyczaj stosuje się projekcję przednio-tylną i boczną – np. rtg stawu kolanowego,
  • rzut osiowy rzepek.

RTG stawu kolanowego

BADANIE REZONANSEM MAGNETYCZNYM (MRI)

Rezonans magnetyczny stawów kolanowych ma coraz większe znaczenie w diagnostyce chorób. W czasie diagnostyki rezonansem magnetycznym źródłem informacji jest skład chemiczny tkanek. Uwidacznia on elementy anatomiczne stawu kolanowego dotychczas niedostępne badaniu bez stosowania środków cieniujących. Obraz uzyskuje się, wykorzystując zjawisko wzbudzenia i pomiaru rezonansu magnetycznego jąder atomów wodoru pod wpływem pola magnetycznego i stale powtarzanych zmiennych pól magnetycznych o częstotliwości fal radiowych. Dzięki zastosowaniu tej techniki możliwe jest stwierdzenie uszkodzenia, łąkotek, więzadeł, torebki stawowej, oraz oceny charakteru płynu w stawie.

Rezonans kolana

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA (TK)

Jest to nieinwazyjne badanie, które można wykonać w schorzeniach stawu kolanowego. W ocenie części miękkich stawu kolanowego wartość tomografii komputerowej jest mniejsza niż rezonansu magnetycznego czy badania ultrasonograficznego (USG). Zasada badania oparta jest na rejestracji osłabienia promieniowania przenikającego przez obiekt badany.

Tomografia komputerowa